Hoeveel managementtrainingen, workshops, hei-sessies, heb ik gedaan in mijn corporate carrière? Talloze. De ene training was werkelijk interessant, vernieuwend en boeiend, de ander had ook wat mij betreft de titel: welkom bij de cursus open deur mogen krijgen. Een cursus die mij altijd is bijgebleven: The 8-steps of leading change van John Kotter, en dan vooral het onderdeel mapping the zoo dat heel praktisch en inzichtelijk bleek. Een cursus die mij regelmatig heeft geholpen om intrigerende groepsdynamieken te ontwarren.
Een gekkenhuis
We kennen allemaal de waan van de dag, het is zogezegd een gekkenhuis, iedereen wil wat (en meestal niet hetzelfde), je staat onder enorme druk om complexe problemen op te lossen. Dat wil je ook, maar soms lijkt het of je collega’s alle kanten opgaan en niemand doet wat hij/zij zou moeten doen en lijkt het woord tegenwerkers passender dan medewerkers. Herkenbaar? Bekijk het eens op een totaal andere manier…
Een beestenboel
Bij mapping the zoo ga ik uit, om het overzichtelijk te houden, van zes diersoorten: honden, paarden, schapen, geiten, lemmingen en jakhalzen. De eerste soort waar je er niet genoeg van kan hebben in je organisatie: ‘honden’. Loyale, vrolijke, actieve collega’s, betrouwbaar in het uitvoeren van hun taken. Ook ‘paarden’ zijn waardevolle schatten in de zoo, krachtige, levendige, beweeglijke en slimme collega’s die je om een boodschap kan sturen en die een hoge mate van verantwoordelijkheidsgevoel hebben. Ze dragen zogezegd de organisatie en de bijbehorende ballast. ‘Schapen’ zijn er meestal in groten getale in de organisatie. Deze rustige, meegaande collega’s gehoorzamen doorgaans aan de rest van de groep. Mits goed aangestuurd blijven zij gemotiveerd en gaan ze ’s avonds tevreden naar huis.
En dan heb je de ‘geiten’: slimme en fascinerende dieren. Het blijken die collega’s te zijn die onder taaie omstandigheden overeind blijven staan. Wel kunnen ze humeurig zijn, een beetje bokkig zelfs, eigenzinnig en in het ergste geval tegendraads. De ‘geiten’ lopen graag buiten de gebaande paden, hebben veel begeleiding nodig om ze in de hand te houden. En dan de happy clappers van de groep: ‘lemmingen’, een verhaal apart. ‘Lemmingen’ zijn altijd positief en optimistisch. Ze beschikken over weinig kritisch denkvermogen en zonder jouw leiding storten zij zich zo het ravijn in. Het is oppassen geblazen met deze meelopers.
En tot slot: de ‘jakhalzen”. Zij leiden de ‘paarden’ en de ‘honden’ af van hun werkzaamheden, bijten de ‘geiten’ in hun poten en vreten de ‘schapen’ op. ‘Jakhalzen’ tonen geen enkele loyaliteit aan wie dan ook in de groep. Jakhalzen ondermijnen de organisatie en voegen niets toe. Hoe minder ‘jakhalzen’ in huis, hoe beter; met hun vertrek knapt de hele zoo op. (lees ook mijn blog Help! Een toxic manager in da house ).
Je snapt het pas als je het begrijpt
Plak je collega’s eens dieren-etiketje op… Je hebt vast al wat ‘honden’ en ‘schapen’ in je eigen organisatie voor ogen. De typering van dieren kan helpen om inzicht te krijgen in de teams en collega’s aan wie je leiding geeft. Juist in tijden van reorganisaties en transities kan mapping the zoo heel verhelderend zijn en kan het je helpen -met deze dieren in gedachte- in de verdeling van taken en verantwoordelijkheden. Alle dieren (met uitzondering van de ‘jakhals’), spelen een nuttige rol in je organisatie. Ze zijn aangenomen op hun competentie en vaardigheden. Het ene dier floreert in specifieke taken, anderen hebben duidelijk talent voor andere werkzaamheden. Aan jou om de juiste etiketjes te plakken en mapping the zoo kan daarbij heel bruikbaar zijn.
Een vis kan je niet leren blaffen
In mijn enthousiasme en ambitie heb ik regelmatig mapping the zoo-fouten gemaakt: ik gaf ‘schapen’ de verantwoordelijkheid voor projecten die beter door ‘honden’ of ‘paarden’ kon worden gedaan en was dan teleurgesteld over de uitkomst. Ik gaf ‘geiten’ analytische taken en kwam dan bedrogen uit. ‘Een vis kan je niet leren blaffen’ was de nuchtere opmerking van mijn toentertijd financieel directeur en hij had gelijk. Het ligt vaak aan de leidinggevende als projecten of taken teleurstellende resultaten opleveren. Waarom? Omdat je je onvoldoende realiseert met welk type dier je te maken hebt. Heb je de juiste analyse gedaan van de zoo voordat je de opdracht geeft? En ook: heb je je collega’s gevoed met het juiste voedsel (informatie) waardoor zij goed kunnen functioneren?
Elk dier zijn specialiteit
Het is van belang om tijd en energie te steken in een grondige analyse van je zoo: “wie heb ik mijn stal, welke taken kan ik het best aan ‘honden’, ‘paarden’ of juist ‘schapen’ overlaten? Welk voedsel is het beste voor de verschillende diersoorten? Als ik een ‘jakhals’ in mijn zoo heb gesignaleerd welke acties ga ik dan nemen?” En so wie so geldt voor elk dier: zorg goed voor ze, geef ze goed te eten, geef ze de nodige training, aandacht, waardering en erkenning. Want zelfs de schattigste Golden Retriever wordt vals als je niet goed zorgt voor hem. En de bokkigste geit gaat vrolijk dartelen en meewerken als je hem wel de aandacht geeft die hij verdient.
Ben je nieuwsgierig geworden naar deze aanpak? Ik breng graag samen met jou je zoo in kaart. Dit zal verhelderende inzichten geven, waardoor je je effectiviteit vergroot.
Je staat er niet alleen voor. Neem contact op voor meer informatie.
